Antioxidant
อนุมูลอิสระ (free radicals) หรือ ROS คือโมเลกุลหรืออิออนที่มีอิเลคตรอนโดดเดี่ยวอยู่รอบนอกและมีอายุสั้นมากประมาณ 1 หรือ 10-3 - 10-10 วินาที จึงจัดว่าเป็น โมเลกุลที่ไม่เสถียรและว่องไวต่อการเกิดปฏิกิริยาเคมี โดยสามารถตรวจวัดได้ด้วย Electron Spin Resonance (ESR)
อนุมูลอิสระ เป็นโมเลกุลที่ว่องไวต่อการเกิดปฏิกิริยา จึงสามารถทำปฏิกิริยากับโมเลกุลต่าง ๆ ที่อยู่ใกล้ เช่น โครโมโซม ไขมัน โปรตีน คาร์โบไฮเดรต กรดอะมิโน เป็นต้น
อนุมูลอิสระเกิดขึ้นได้อย่างไร
อนุมูลอิสระ เกิดขึ้นได้จาก กระบวนการเผาผลาญอาหารของร่างกายและ อาจได้รับจากภายนอก ได้หลายวิธี อาทิเช่น การติดเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรีย การอักเสบเช่น ข้ออักเสบ โรคเก๊า การได้รับรังสีต่าง ๆ การได้รับสารพิษต่างๆจากสิ่งแวดล้อม เช่น สารเคมี ยาฆ่าแมลงที่ปนเปื้อนกับอาหารที่บริโภค ควันบุหรี่ ควันรถ เขม่า และสารพิษอื่น ๆ อีกมากในปัจจุบัน รวมทั้งยังเกิดจากการออกกำลังกายที่มากเกินควรจนเกิด - กระบวน การเผาผลาญที่ไม่ใช้ออกซิเจน เราจะพบว่าโอกาสที่เราจะได้ รับสารพิษต่าง ๆในปัจจุบันมีมาก โดยเฉพาะในเมืองใหญ่ๆที่มีมลภาวะสูง
ผลกระทบที่เกิดจากสารอนุมูลอิสระ
ถ้าปริมาณอนุมูลอิสระมีมากเกินกว่าที่ระบบ แอนตี้ออกซิแดนท์จะจัดการได้ จะเกิดภาวะที่ เรียกว่า oxidative stress ขึ้นมา ซึ่งจะส่งผลกระทบต่าง ๆ ต่อเซลล์สิ่งมีชีวิตเช่น การทำให้เกิดปฏิกิริยาออกซิเดชั่นของดีเอ็นเอ โปรตีนคาร์โบไฮเดรต และเกิดการทำลายของกลุ่มโมเลกุล ที่มีพันธะ S-H และเยื่อหุ้มเซลล์ ก่อให้เกิด
ผลเสียต่อเซลล์ และการทำลายเซลล์ ซึ่งเป็นสาเหตุ ของการแก่ (aging)และรุนแรงไปถึงการเกิดเป็นโรคภัย ไข้เจ็บต่าง ๆ เช่น เส้นเลือดตีบ โรคเกี่ยวกับภูมิคุ้มกัน ( autoimmune disease ) โรคที่เกิดจากการ ที่เลือดกลับไปเลี้ยงอวัยวะที่เคยมีการตีบตันของเส้นเลือดในระยะสั้น ๆ มาก่อน ( reoxyge - nation injury , re perfusion injury) รวมไปถึงโรคมะเร็ง โรคหัวใจ ภาวะข้อ ต่ออักเสบ ต้อกระจก และการเสื่อมของอวัยวะต่างๆ เป็นต้น
สารต้านอนุมูลอิสระคืออะไร
คือ สารที่เข้ามามีบทบาทช่วยต่อต้านสารที่เกิดขึ้นในขบวนการปฏิกิริยาชีวเคมีที่เกิดขึ้นภายในร่างกาย ซึ่งจะมีการขับของเสียที่ร่างกายได้รับ ได้แก่ ควันบุหรี่ แอลกฮอลล์ รังสี UV เอ็กซเรย์ ซึ่งสิ่งเหล่านั้นเป็นอนุมูลอิสระที่มีอันตรายต่อเซลล์ในร่างกายที่อาจส่งผลให้เกิด โรคมะเร็ง โรคหัวใจ ภาวะข้อต่ออักเสบ ต้อ-กระจก และการเสื่อมของอวัยวะต่างๆอนุมูลอิสระจะทำลายเนื้อเยื่อเซลล์ เปลี่ยน แปลงโครงสร้างของ DNAs ด้วยเหตุนี้จึงเป็นการเพิ่มความเสี่ยงของการมีเซลล์มะเร็งและทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางเคมีที่นำไปสู่ขบวนการเกิดโรคมะเร็ง
ในทางเคมี สารต้านอนุมูลอิสระ (antioxidant) คือ สารประกอบที่สามารถป้องกันหรือชะลอกระบวนการเกิดปฏิกริยาออกซิเดชั่นได้
กระบวนการออกซิเดชั่น มีได้หลายรูปแบบ เช่น กระบวนการออกซิเดชั่นที่ทำให้เหล็กกลายเป็นสนิม ทำให้แอปเปิ้ลเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลหรือทำให้น้ำมันพืชเหม็นหืน หรือกระบวนการออกซิเดชั่นที่เกิดในร่างกาย เช่น การย่อยสลายโปรตีนและไขมันจากอาหารที่กินเข้าไป มลพิษทางอากาศ การหายใจ ควันบุหรี่ รังสียูวี ล้วนแต่ทำให้เกิดอนุมูลอิสระขึ้นในร่างกายของเรา ซึ่งสร้างความเสียหายต่อร่างกายได้ ในความเป็นจริงแล้ว ไม่มีสารประกอบสารใดสารหนึ่งสามารถป้องกันการเกิด ออกซิเดชั่นได้ทั้งหมด แต่ละกลไก อาจต้องใช้สารต้านอนุมูลอิสระที่แตกต่างกันในการหยุดกระบวนการออกซิเดชั่นนั้น ๆ เอาไว้ได้
 |
